Motorower Ryś MR1 - na www.jacomoto.prv.pl Motorower Ryś model MR1, MR1E oraz Turysta
W styczniu 1957 roku, Zakłady Metalowe Zakrzów dostały wytyczne do produkcji pierwszego powojennego motoroweru. Już po pięciu miesiącach (zawrotne tempo) opracowano prototyp, który został zatwierdzony przez obecne władze zwierzchnie. We wrześniu pierwsza partia 400 sztuk opuściła zakład. Plan na rok 1959 wynosił już 20 00 sztuk, by do roku 1965 gdy fabryka osiągnie szczyt swoich możliwości produkcyjnych, na rynek miało być skierowanych 45 000 sztuk. Zespół konstruktorów w składzie inż. Edward Janas, inż. Roman Wachowiak i inż. Zbigniew Domnicz był twórcami nadwozia tego, nowoczesnego jak na tamte lata, motoroweru. Konstruktorami silnika byli inżynierowie Z. Haman i Stóżniak z Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego we Wrocławiu, która to fabryka produkowała silniki dla ZMZ pod symbolem SM01.
Na koncepcji Rysia z podwójną kanapą, przystosowanego do jazdy we dwie osoby i silniku o pojemności 75 cm3 , miał w 1961 wejść do produkcji, lekki motocykl o nazwie Turysta. Zbudowano nawet jeden prototyp, ale z silnikiem o pojemności 50cm3 jednak nigdy nie udało się wdrożyć w życie tego pomysłu.
Przewidziano także wypuszczenie, w przyszłości, przyczep do motorowerów "Ryś" o ładowności 50 kg.
Jedyną zmianą jaką wprowadzono w ciągu kilku lat produkcji było obniżenie siodełka i zlikwidowanie schowka narzędziowego w celu ułatwiania wsiadania. Taki motorower nosił oznaczenie Ryś MR1E. Niewielkich modyfikacji doczekał się także silnik i nosił oznaczenie SM01B.
W 1963 roku z powodu zakończenia produkcji tych pięknych motorowerów oraz silników SM01B w ostatniej serii występowały silniki S38 (stosowane w Żaku) a także mała partia z silnikiem S38B i taki Ryś nosił oznaczenie MR1B.
Produkcję zakończono w 1964 roku.
Dane techniczne: Silnik:
Dla Ryś model MR1 i MR1E - silnik typu SM01 lub SM01B dwusuwowy z przepłukiwaniem zwrotnym, jednocylindrowy, chłodzony powietrzem. Średnica cylindra 38 mm skok tłoka 44 mm, pojemność skokowa 49,8 ccm. Stopień sprężania 6,5. Moc maksymalna 1,6 KM (32 KM/l) przy 5000 obr/min. Głowica ze stopu lekkiego z dekompresorem sterowanym dzwignią przy kierownicy. Wał korbowy i stopa korbowodu łożyskowane tocznie. Rozrusznik nożny - pedały. Paliwo - mieszanka (1:20) z olejem Lux10
Gaźnik:
Poziomy typu G12 z centralnym pływakiem o średnicy gardzieli 12 mm bez urządzenia wolnych obrotów. Filtr paliwa mokry siatkowy z przesłoną rozruchową.
Sprzęgło:
Mokre dwutarczowe z wkładkami korkowymi umieszczone na wale skrzyni biegów.
Skrzynia biegów:
Dwubiegowa, zblokowana z silnikiem. Zmiana biegów lewa rękojeścią kierownicy. Przełożenia w skrzyni I-3,25, II-1,55.Liczba zębów koła zdawczego 13.
Napęd:
Łańcuchowy, od silnika do skrzyni biegów łańcuchem 3/8"x7,5, 36 ogniw, przełożenie 3,32, od skrzyni biegów do koła tylnego częściowo osłoniętym łańcuchem o 112 ogniwach, przełożenie 2,68
Podwozie: Rama otwarta rurowa spawana, grzbietowa. Zawieszenie koła przedniego teleskopowe bez tłumienia na sprężynach śrubowych. Zawieszenie koła tylnego na podwójnym wahaczu ze sprężyna centralną i tarczowym amortyzatorem ciernym. Siodło pojedyncze pokrytej dermą. Długość motoroweru 1850, szerokość 660mm, wysokość 1080mm. Wysokość siodełka 845mm, rozstaw osi 1254mm.
Motorower malowany był w kolorach: wiśniowym, zielonym, szarym.
Koła:
Niewymienne o średnicy obreczy 23". Ogumienie 2,125-23. Ciśnienie powietrza przód 1,75, tył 2,25 bar.
Hamulce:
Bębnowe sterowane mechanicznie. Bębny ze stopu lekkiego, żebrowane z wtopioną żeliwna wkładką.
Instalacja elektryczna:
Jednoprzewodowa o napięciu 6V. Prądnica-iskrownik dwucewkowa o mocy 17W. Prądnica umieszczona na lewym czopie wału korbowego pod kołem magnesowym. Wyprzedzenie zapłonu 4,5 (34st.) przed ZZ. Rozwarcie styków przerywacza 0,5 +/-0,1 mm. Świeca zapłonowa M14x225. Odstęp elektrod świecy 0,5 mm. Lampa przednia dwuświatłowa 15/15W, tylna 3W. Sygnał elektryczny prądu zmiennego.
Pojemności:
Skrzynka biegów 0,75 l
Zbiornik paliwa 8 (5,75)l.
Ciężar:
Ciężar własny 64 kg, obciążenie maksymalne 137 kg
Zużycie paliwa:
1,8 l/100 km przy 45 km/h
Wskaźniki:
Stosunek mocy silnika do ciężaru 30 KM/T
Szybkość maksymalna 55 km/h,
Szybkość użytkowa 48 km/h.
Wyposażenie:
Komplet narzędzi, pompka do opon
Ryś MR1 w wczesnej, prawdopodobnie testowej wersji
Warto zwrócić uwagę na nietypowe dekle silnika.
