Cacko z silnikiem
Zespół konstruktorów w składzie inż. Edward Janas, inż. Roman Wahowiak i inż. Zbigniew Domicz cieszy się zasłużoną sławą twórców najlepszego motoroweru w Europie. "Rys" bowiem nie tylko ma piękną sylwetkę, którą zawdzięcza "skuterowej" obudowie, ale jest ekonomiczny, doskonale technicznie wykonany. Wzbudził podziw takich fachowców, jak Niemcy i Czesi, a Austriacy chcą podobno nawet współpracować z fabryką w Zakrzowie.
"Ryś", czyli "MR-1" - jak brzmi oficjalna nazwa - ma silnik dwutaktowy ze zwrotnym przepłukiwaniem cylindra, który daje moc 1,3 KM przy maksymalnych obrotach 5500 na minutę. Pojemność cylindra wynosi 48,47 cm3. Dwuprzekładniowa skrzynia biegów pozwala na jazdę w różnych warunkach terenowych, co jest istotne w warunkach wiejskich i górzystych. Gaźnik ma symbol "G-12"; dostarcza on do cylindra paliwa - mieszanki benzyny z olejem w stosunku 1:25, przy czym silnik zużywa 1,5 litra mieszanki na 100 kilometrów. Pojemność zbiornika wynosi 8 litrów. A teraz zajmijmy się podwoziem: rama wykonana jest ze spawanych rur. Zawieszenie przednie na teleskopie bez tłumienia, a tylne - na wahaczu, umieszczonym na sprężynie z tłumieniem ciernym. Motorower ma długość 1850 mm, szerokość 660 mm, wysokość 835 mm, z napełnionym zbiornikiem waży 54 kilogramy, a można na niego załadować 120 kilogramowego grubasa lub normalnego pasażera ze sporym bagażem. "Ryś" ma ogumienie 23"X 2,125".
Aby wszystkie tajemnice "Rysia" były nam znane, opiszę jeszcze instalację elektryczną: iskrownik z wbudowaną cewką oświetleniową na 6 woltów, 17 watów; światło szosowe - 15 watów, miejskie - 8 watów, tylne - 3 waty. Świeca, zapłonowa ma symbol M14/225.
Uwaga: "Ryś" osiąga co prawda prędkość maksymalną 55 km na godzinę, lecz główny konstruktor zaleca jazdę podróżną w granicach 48 km na godzinę. Przy takie] prędkości silnik pracuje najsprawniej i najmniej "pali".
Prostota obsługi "Rysia" jest tak wielka, że każdy umiejący jeździe na zwykłym rowerze w ciągu paru godzin opanuje sztukę korzystania z tego motoroweru.Konstruktorami silnika są inżynierowie: Stózniak i Haman z Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego we Wrocławiu, która to fabryka produkuje silniki dla Zakrzowa. Z innych kooperantów wymienić należy Bielskie Zakłady Metalowe, produkujące gaźniki. Zakłady Metalowe w Kielcach - dostarczające łańcuchów, Zakład Wytwórcze Sprzętu Instalacyjnego w Poniatowej, "Stomil" - produkujący gumy do motoroweru, oraz fabrykę w Błoniu, wykonującą liczniki -,kilometrow. W sumie wymienione fabryki produkują sprzęt, który po zmontowaniu daje wspaniałego "Rysia", czyli "MR-1". "Ryś" na ziemi Kierownik montażu, inżynier Jerzy Róż, pokrótce informuje o przebiegu montażu.
- Wszystkie podzespoły wykonane poza naszą fabryką dostarczamy na linię w stanie nienagannym, to znaczy - sprawdzonym dodatkowo jeszcze przez naszą kontrolę techniczną. Natomiast takie zespoły, jak rama, teleskopy, wahacz, lampa, koła, manetki i obudowę, przygotowujemy na miejscu, a zatem kontrolę jakości przeprowadzamy przed otrzymaniem części z magazynu.
Co to jest "wahacz"? Na części tej umocowana jest rama w jej tylnej części. Wahacz ma zawieszenie z centralną sprężyną, dzięki czemu amortyzuje wstrząsy, które normalnie przeniosłyby się z tylnego koła na ramę. Dzięki temu, że wahacz ma amortyzator cierny, który tłumi drgania sprężyny - stawiając opór drgającej sprężynie - na siodełku siedzi się niczym w wygodnym fotelu. Wahacz jest oryginalnym rozwiązaniem konstrukcyjnym tylnego zawieszenia motoroweru, dotychczas nie znanym w przemyśle motoryzacyjnym. Wróćmy jednak do opisu montażu.
- Gdy już wszystkie podzespoły są na linii, rozpoczyna się montaż. Montujemy motorowery systemem taśmowym. Do ramy kolejno przybywają: wahacz, teleskopy, kierownica, silnik, zbiornik paliwa, lampa i obudowa. Wymieniam oczywiście tylko ważniejsze elementy "Rysia". Później kontrola techniczna przeprowadza generalny przegląd. po którym motorower jest objeżdżany. Ostateczna kontrola następuje po objeździe. Po niej - magazyn odbiera od produkcji gotowy motorower.
Czekać czy kupować?Oto jest pytanie!
"Ryś" jest drogi: 6500 złotych - to nie bagatelka. Ale w niczym nie ustępuje WFM-ce, jeżeli chcemy jeździć "solo", bowiem, niestety, przepisy nie pozwalają na wożenie pasażera na motorowerze. A "Ryś" po bardzo ciężkich drogach turystycznych przebył kilka tysięcy kilometrów bez remontu z obciążeniem 185 kilogramów.
Wkrótce "Ryś" będzie tańszy: wersja popularna, bez obudowy, będzie kosztowała 4500 zł. Natomiast 6500 zł będzie kosztował motocykl oparty na koncepcji "Rysia", o pojemności 75 cm3. Ten już będzie przewidziany na dwie osoby, ale - wymagać będzie prawa jazdy.
Konstruktorzy "Rysia" przewidują wypuszczenie w krótkim czasie przyczep do motorowerów "Ryś" o ładowności 50 kg. W roku 1961 fabrykę zacznie opuszczać wspomniany już motoskuter 75 cm3, a także w tym samym roku - motorower sportowy.
A zatem - czekać czy kupować? Kupować! - zawołają miłośnicy motoryzacji. Tylko czekamy, aż będzie można...
artykuł z : Młody technik Nr 5 (130) maj 1959
- Dane techniczne Ryś MR1 -
Konie mechaniczne - słów kilka o Rysiu Żaku Komarze
Rysiami po Indonezji
Badanie drogowe mopedu RYŚ
